In ’s-Hertogenbosch heeft de eenheidsleiding van de politie Oost-Brabant een medewerker per 17 september onvoorwaardelijk strafontslag verleend wegens ernstig plichtsverzuim. Aanleiding was het verrichten van nevenwerkzaamheden in strijd met de eerder verleende toestemming. Het incident zet niet alleen de schijnwerper op individuele verantwoordelijkheid, maar dwingt ook tot een bredere reflectie op integriteit, toezicht en het bewaken van publieke betrouwbaarheid in een tijd waarin bijbanen en freelance-activiteiten steeds gangbaarder worden.
Wat is er precies gebeurd?
Volgens de bekendmaking heeft de betrokken medewerker nevenwerk verricht dat buiten de kaders viel van de toestemming die hij of zij eerder had gekregen. Dat is niet zomaar een formaliteit: binnen publieke organisaties – en zeker binnen de politie – zijn dergelijke kaders cruciaal om belangenverstrengeling, misbruik van positie en de schijn daarvan te voorkomen. De kwalificatie “ernstig plichtsverzuim” maakt duidelijk dat er meer speelde dan een misverstand of administratieve omissie.
Nevenactiviteiten zijn op zichzelf niet verboden, maar ze vragen om duidelijke afspraken, transparantie en naleving. Wanneer die afspraken worden geschonden, raakt dat direct aan het fundament van de organisatie: het vertrouwen van burgers. In het politiewerk, waar gezag en voorbeeldgedrag samenkomen, is dat vertrouwen niet optioneel maar essentieel.
De regels rond nevenwerkzaamheden bij de politie
Ambtenaren en politiefunctionarissen vallen onder strikte integriteitsregels. Nevenwerkzaamheden moeten vooraf worden gemeld en beoordeeld op mogelijke risico’s: kunnen ze de onafhankelijkheid schaden, bestaat er risico op belangenverstrengeling, of ontstaat de schijn dat het politiewerk wordt beïnvloed? Toestemming is altijd voorwaardelijk, en verandert de aard of omvang van de bijbaan, dan moet dat opnieuw worden voorgelegd.
Belangrijk is ook de context: een bijbaan die op papier onschuldig lijkt, kan in de praktijk spanningsvelden creëren. Denk aan contact met dezelfde doelgroepen als waarmee je in je hoofdfunctie werkt, toegang tot gevoelige informatie, of het ontstaan van onwenselijke afhankelijkheidsrelaties. Daarom moeten afspraken niet alleen worden vastgelegd, maar ook actief worden gemonitord en geactualiseerd.
Waarom dit plichtsverzuim zwaar weegt
De politie functioneert bij gratie van legitimiteit. Als een medewerker zich niet aan afspraken over nevenwerk houdt, kan dat de indruk wekken dat persoonlijke belangen prevaleren boven het publieke belang. Zelfs als er geen direct bewijs is van misbruik, is de schijn alleen al schadelijk. Dat is de kern van integriteitsdenken: voorkomen dat twijfel kan ontstaan, omdat twijfel het draagvlak voor gezag ondermijnt.
Strafontslag is de zwaarste sanctie en wordt niet lichtvaardig opgelegd. Het signaal is helder: integriteitskaders zijn geen bijzaak, maar onderdeel van het professionele DNA. Juist in een eenheid als Oost-Brabant, waar samenwerking met gemeenten, veiligheidspartners en burgers de ruggengraat vormt van het veiligheidsbeleid, is dat signaal noodzakelijk.
Transparantie als werkwoord
Transparantie is meer dan een formulier invullen. Het vraagt om een cultuur waarin medewerkers tijdig dilemma’s delen en leidinggevenden het gesprek aangaan. Dat betekent ook dat toestemming voor nevenwerk geen statisch vinkje is, maar een doorlopende afweging. Werkzaamheden evolueren, netwerken verschuiven en digitale klussen kunnen onverwacht raakvlakken krijgen met het politiewerk.
Voor organisaties ligt hier de taak om niet alleen regels te hebben, maar ze ook te laten leven. Denk aan periodieke herbeoordelingen, heldere escalatieroutes bij twijfel, en interne voorlichting met concrete casuïstiek. Voor medewerkers betekent het: bij twijfel altijd melden, documenteren en afstemmen. Integriteit is geen kwestie van achteraf uitleggen, maar van vooraf borgen.
Praktische lessen voor beleid en dagelijks werk
Ten eerste onderstreept deze zaak het belang van precisie in toestemming: beperkingen, randvoorwaarden en relevante context moeten expliciet zijn. Hoe specifieker de kaders, hoe kleiner de kans op interpretatieverschillen en hoe eenvoudiger de toetsing achteraf.
Ten tweede is actualiteit essentieel. Nevenwerkzaamheden die één jaar geen conflict opleveren, kunnen het volgende jaar problematisch worden door verandering in taken, teams of markt. Een jaarlijks updategesprek – liefst vast onderdeel van het HR-ritme – kan fricties vroegtijdig zichtbaar maken.
Ten derde is voorbeeldgedrag cruciaal. Leidinggevenden die open zijn over eigen nevenactiviteiten en die zichtbaar het goede gesprek voeren, verlagen de drempel voor hun teams. Integriteitscultuur ontstaat niet uit handboeken, maar uit consistent handelen.
Tot slot helpt het om dilemma’s te normaliseren. Niet elk spanningsveld wijst op kwade wil; vaak gaat het om onbedoelde overlap. Door medewerkers te trainen in het herkennen van grijze gebieden en het bespreken ervan, voorkom je dat kleine afwijkingen uitgroeien tot ernstige vergrijpen.
Breder perspectief: een veranderende arbeidsmarkt
De opkomst van platformwerk, zelfstandige opdrachten en hybride loopbanen zorgt ervoor dat nevenwerk de norm is geworden. Dat vraagt van publieke organisaties een modern integriteitskader: streng op principes, helder op processen, maar ook wendbaar in uitvoering. Het doel is niet om bijbanen te verbieden, maar om het publieke belang bovenaan te houden en de schijn van belangenvermenging te vermijden.
Wie het vertrouwen van de samenleving draagt, heeft een extra plicht tot zorgvuldigheid. Deze maatregel in Oost-Brabant is scherp, maar tegelijk verhelderend: het maakt zichtbaar waar de lat ligt. Daar is uiteindelijk iedereen bij gebaat – de organisatie, de collega’s die dagelijks het goede doen, en bovenal de burger die moet kunnen rekenen op een politie die zonder aanziens des persoons en zonder bijbedoelingen handelt.
