Een opvallende draai in de criminaliteitscijfers houdt Oost‑Brabant in zijn greep: minder aangetroffen productielocaties voor synthetische drugs, maar een sterke toename van dumpingen van drugsafval. Deze ontwikkeling, zichtbaar in de landelijke drugscijfers voor 2024, schetst geen eenvoudig succesverhaal. Ja, het aantal ontmantelde labs daalt; tegelijkertijd groeit de urgentie rond milieuvervuiling, veiligheidsrisico’s en de druk op hulpdiensten. In dit spanningsveld is de alertheid en meldingsbereidheid van burgers onverminderd cruciaal.
Wat vertellen de cijfers van 2024?
De trend is dubbelzinnig: minder productielocaties lijken te wijzen op effectieve opsporing, verstoring van logistieke ketens of verschuivingen in modus operandi. Toch is er geen reden om achterover te leunen, want het aantal dumpingen van chemisch afval stijgt fors ten opzichte van 2023. Dit suggereert dat productieprocessen niet simpelweg verdwijnen, maar anders worden georganiseerd, mogelijk mobieler of meer verspreid, en dat criminele netwerken ander afvalbeheer hanteren om detectie te ontwijken.
In de praktijk betekent dit dat politie en partners hun strategie moeten herijken. Het accent verschuift van het lokaliseren van vaste labs naar het snel signaleren en veilig opruimen van dumpingen, het volgen van aanvoerlijnen en het analyseren van patronen in tijd en plaats. Data-gedreven werken — van anonieme tips tot sensorgegevens en milieumeldingen — wordt daardoor belangrijker dan ooit.
Daling van productielocaties: mogelijke verklaringen
De afname kan een resultaat zijn van gerichte interventies, internationale samenwerking en druk op toeleveringsketens van precursoren. Tegelijkertijd kan sprake zijn van verplaatsing: productie die uitwijkt naar kleinere, moeilijker te traceren locaties of zelfs over de grens. Ook het tijdelijk stilleggen van ketens na arrestaties, of het werken met pop-uplabs die snel opgezet en weer afgebroken worden, past in dit beeld. Het is dus minder een verdamping van productie, en meer een verschuiving die hogere eisen stelt aan intelligentie en samenwerking.
Sterke stijging van drugsafvaldumpingen
Dumpingen zijn een direct en zichtbaar gevolg van productie, ongeacht waar die plaatsvindt. Criminelen kiezen vaak voor landelijke wegen, bospaden of parkeerplaatsen aan de rand van dorpen, waar ze in de schemering ongezien vaten, jerrycans en containers kunnen lossen. De toename wijst op hogere afvalvolumes of opportunistische dumppraktijken om risico’s te spreiden. Voor de regio betekent dit meer incidenten, grotere milieuschade en hogere kosten voor opruiming en sanering.
Milieu- en gezondheidsrisico’s
De chemicaliën die vrijkomen bij de productie van synthetische drugs zijn corrosief, giftig en vaak ontvlambaar. Ze kunnen bodem en oppervlaktewater aantasten, dodelijk zijn voor flora en fauna, en bij contact brandwonden of ademhalingsproblemen veroorzaken. Voor recreanten, boeren en hulpverleners is het risico reëel. Een ogenschijnlijk onschuldige plassenregen met iriserende glans, doordringende oplosmiddelgeur of verlaten blauwe vaten kan de voorbode zijn van ernstige vervuiling. Professionele berging en snelle melding maken dan het verschil.
Rol van burgers: meldingsbereidheid en oplettendheid
Oost‑Brabant kent een sterke sociale radar. Buurtapps, dorpsnetwerken en oplettende buitenlui zorgen ervoor dat verdachte situaties vaker worden gemeld. Dat is van onschatbare waarde. Een plotselinge nachtelijke bedrijvigheid in een schuur, afgeschermde ramen, brommende ventilatie, of ongebruikelijke chemicaliëngeur: het zijn indicatoren die niet altijd bewijs vormen, maar wel aanleiding geven om te melden. Anoniem melden kan, en elk signaal kan het ontbrekende puzzelstukje zijn in een lopend onderzoek.
Twijfel je? Bel bij direct gevaar 112. Voor niet-spoedeisende signalen kun je de politie bereiken via 0900‑8844 of anoniem via Meld Misdaad Anoniem op 0800‑7000. Deel wat je ziet, niet wat je denkt te weten: tijdstip, locatie, kentekens (indien veilig genoteerd), beschrijvingen van voertuigen, geuren of geluiden. Liever één melding te veel dan één te weinig — zeker wanneer het gaat om mogelijk gevaarlijke stoffen.
Wat kun je concreet doen?
Let op indicatoren in buitengebieden: onbekende busjes die vaak kort stoppen, sporen van bijtende vloeistoffen, wegtrekkende regenbogen in plassen, of stapels jerrycans. Noteer details zodra het veilig kan, benader nooit zelf vaten of vloeistoffen, en ga niet op onderzoek uit. Bescherm je eigen veiligheid en die van anderen door afstand te houden en hulpdiensten te alarmeren.
Gemeenten, natuurbeheerders en ondernemers kunnen intussen investeren in preventie: goede verlichting op afgelegen plekken, slimme camera’s met privacy-by-design, afsluitbare toegangspunten en heldere afspraken over wie belt en handelt bij een vondst. Scholing van buitenwerkers en agrariërs helpt om signalen sneller te duiden, terwijl periodieke publiekscampagnes de meldingsbereidheid hoog houden.
Kijk vooruit: naar een slimmere aanpak
De komende periode vraagt om maatwerk: van betere monitoring van afvalstromen in de chemische keten tot gecoördineerde controles op logistieke knooppunten. Regionale en grensoverschrijdende samenwerking blijft de ruggengraat, omdat productie en dumpingen niet stoppen bij de gemeente- of landsgrens. Technologie kan ondersteunen — denk aan datamodellen die hotspots voorspellen — maar werkt alleen in combinatie met lokaal vakmanschap en de ogen en oren van bewoners.
Uiteindelijk is dit een gezamenlijke opgave. Minder productielocaties zijn een bemoedigend signaal, maar de stijging in dumpingen houdt ons een spiegel voor: criminaliteit past zich razendsnel aan. Juist daarom maken oplettende burgers, daadkrachtige handhavers en veerkrachtige gemeenschappen het verschil. Wie vandaag een melding doet, voorkomt morgen mogelijk schade aan mens en natuur, en helpt Oost‑Brabant veiliger en schoner te houden.
